Shpejt a vonë të gjithë shkrimtarët

e ndjejnë se kanë nevojë

të shkruajnë një tregim si ky.

Çdo mbrëmje ajo dilte nga errësira e rrugicës dhe shfaqej papritur në ndriçimin e gjallë të rrugës me pamjen e një fëmije të friksuar, larg shtëpisë së vet. E dija se nuk arrinte deri në fund të rrugës para orës tetë, megjithatë, kishte mbrëmje kur vrapoja atje dy orë përpara dhe prisja derisa ajo t'i afrohej zjarrfikësit të madh, të kuq e të gjelbër. Gjatë gjithë atyre muajve, që kur e njihja, kishte ardhur me vonesë dy a tri herë dhe vetëm dhjetë ose pesëmbëdhjetë minuta.

Rashela nuk më kishte treguar se ku banonte dhe asnjëherë s'më kishte lejuar ta shoqëroja deri në shtëpi. Atje ku fillonte rrugica, pranë zjarrfikësit, ishte dera ku ajo dilte në orën tetë dhe që mbyllej pas saj në orën dhjetë. Kur i lutesha që të më lejonte ta shoqëroja deri në shtëpi, gjithmonë do të përtypej duke më thënë se i ati nuk e lejonte që të shoqërohej me djem dhe se, po të na kishte parë së bashku, do ta kishte rrahur paq dhe do ta kishte dëbuar nga shtëpia. Ja pse e mbaja premtimin që i kisha bërë për të mos e shoqëruar kurrë përtej vendit ku fillonte rrugica.

-Do të vij përherë të të takoj mbrëmjeve, Frenk,-më thoshte dhe shtonte me të shpejtë,-deri kur të më thuash ndal. Por mos harro se më ke premtuar që nuk do të përpiqesh të zbulosh se ku banoj dhe nuk do të më shoqërosh deri në shtëpi.  Dhe unë premtimin e përsërita edhe herë të tjera.

-Ndoshta ndonjë ditë do të mund të vish në shtëpinë time,-foli me pëshpëritje duke më zënë prej krahu,-por tani për tani jo. Asnjëherë mos e kalo zjarrfikësin, vetëm kur të të them unë.

Rashela ma përsëriste këtë pothuajse çdo herë që takoheshim, sikur kërkonte të më rrënjoste në kokë mendimin se errësira e rrugicës ishte me rrezik për mua. E dija se nuk kishte ndonjë rrezik material, sepse tek kthesa ishte shtëpia jonë dhe ato vende i njihja dhe përveç kësaj, ditën shëtisja i vetëm në rrugë dhe hyja në shtëpi nga dera e pasme, për t'i rënë shkurt kur isha vonë për drekë. Por, kur zbriste mbrëmja, rrugica ishte e Rashelës, ndërsa në mbrëmje unë kurrë nuk kthehesha në shtëpi nga ajo rrugicë nga frika se mos e shihja ose merrja vesh ndonjë gjë për të. Qysh në fillim i kisha premtuar se nuk do ta ndiqja kurrë për të zbuluar se ku banonte dhe se nuk do të kërkoja kurrë ta merrja vesh emrin e saj të vërtetë.

Dhe premtimin e mbajta deri në fund.

E kisha kuptuar se Rashela dhe familja e saj ishin të varfër, sepse qysh prej një viti mbante veshur gjithnjë të njëjtin fustan, prej një cope të hollë e të vjetër prej pambuku të dalë boje. S'ia kisha parë kurrë të bërë pis dhe e dija se e lante çdo ditë. Kishte bile edhe disa arnime të bëra me kujdes dhe shije dhe çdo mbrëmje kur ia shihja shqetësohesha, sepse e dija se fustani nuk mund të vishej edhe për shumë kohë. Jetoja gjithnjë me ankthin se fustani mund të grisej nga dita në ditë. Do të desha t'i ofroja ato pak para që kisha mënjanë që të blinte një të ri, por as që guxoja t'ia propozoja një gjë të tillë. Isha i sigurt se nuk do të pranonte kurrë të merrte para dhe prandaj pyesja veten se çfarë do të ndodhte po qe se fustani do të ishte grisur e bërë copë. E dija se ky do të kishte qenë fundi i takimeve tona. Vetëm vëmendja e vazhdueshme që i kushtonte dhe kujdesi me të cilin ajo e lante çdo ditë e kishin mbajtur fustanin në atë gjendje.

Një herë Rashela erdhi e veshur me një palë çorape mëndafshi të zeza, kurse më parë çdo mbrëmje shfaqej në krye të rrugës së ndriçuar me një palë çorape pambuku të bardha që i mbathte qysh prej një viti. Kur, ja, një mbrëmje erdhi me një palë çorape mëndafshi të zeza.

Të nesërmen mbrëma prisja që t'ia shihja akoma veshur, por kur doli nga rrugica vura re se kishte mbathur ato të bardhat prej pambuku. Nuk ia kërkova arsyen, sepse tashmë e kisha mësuar se nuk duhej të bisedoja me të kurrë për gjëra që mund ta mërzisnin, por nuk arrita ta merrja vesh pse atë ditë ajo kishte veshur ato çorape të zeza prej mëndafshi. Ndoshta ia kishte bërë peshqesh e ëma a ndonjë motër e saj. Megjithëse kishte plot mënyra se si mund t'i gjente ato, përsëri s'arrija dot të mendoja ndonjë arsye që të mund të më bindte plotësisht. Po ta kisha pyetur, ndoshta do të kishte qeshur duke më zënë për krahu, siç bënte kur ishim bashkë, dhe do të ma kishte thënë. Por s'guxoja ta pyesja. Sa shpejt fyhej dhe prekej ajo!

Çdo mbrëmje i dilja përpara kur vinte nga rrugica e errët dhe sëbashku ecnim në rrugën me shumë dritë deri në qoshen ku ndodhej një farmaci-bar. Në qoshen përkarshi ishte një kinema. Shkonim çdo mbrëmje o te njëra o te tjetra. Do të dëshiroja ta çoja te të dyja, në kinema dhe në bar, por asnjëherë nuk më mjaftonin paratë. Të njëzetë centët që fitoja çdo ditë duke shpërndarë gazetën e pasdites shtëpi më shtëpi nuk dilnin për të blerë akulloren dhe biletat e kinemasë. Na duhej të zgjidhnim midis tyre.

Kur ndalonim në mes të rrugës midis barit dhe kinemasë, për njëfarë kohe nuk dinim çfarë të bënim: të shkonim në kinema, apo të hanim akullore.

Por edhe kjo gjë më jepte kënaqësi, ashtu si çdo gjë që bënim sëbashku. Para se ta thoshte dëshirën e saj, Rashela gjithmonë pyeste se cila ishte dëshira ime; dhe sigurisht, dëshira e saj ishte dëshira ime.

S'ke për të lëvizur as edhe një hap më tutje pa thënë më parë ç'ke qejf të bëjmë,-i thosha,-sa për mua, s'ka rëndësi, unë dua vetëm që të rri me ty.

-Mirë, Frenk, po ta them atëherë se ç'duhet të bëjmë,-më thoshte ajo si me shaka, duke më zënë për krahu.-Ti shko në bar, kurse unë po shkoj në kinema.

Kjo ishte mënyra e saj për të më thënë atë që donte dhe besoj se nuk e mori vesh që unë këtë e kisha kuptuar. Kështu, kur propozonte që unë të shkoja në kinema dhe ajo në bar për mua kjo nënkuptonte se atë natë asaj i hahej akullore. Mirëpo, kënaqësia që na jepte akullorja s'mund të zgjaste më shumë se gjysmë ore; kështu, me përjashtim të një apo dy netëve në javë, kryesisht ne shkonim në kinemanë përtej rrugës.

Do të dëshiroja të shkoja gjithmonë atje, sepse në gjysmëerrësirën e kinemasë ne uleshim pranë njëri-tjetrit, ndërsa ia merrja njërën dorë në duart e mia. Dhe kur salla nuk mbushej plot, ne gjenim dy vende në fund të rradhës dhe atje unë e puthja, kur ishim të sigurtë se s'na shihte njeri.

Kur mbaronte shfaqja, dilnim në rrugën e ndriçuar dhe i afroheshim pa ngut zjarrfikësit të kuq e të gjelbër në qendër të bllokut të shtëpive. Atje, në fillim të rrugicës, ndaleshim pak. Po të mos kishte njerëz të tjerë në rrugë, e kapja për beli dhe ecnim me ngadalë drejt errësirës.

Asnjëri prej nesh nuk fliste, unë e mbaja fort pas vetes, kurse ajo më shtrëngonte gishtat. Kur më në fund vinte koha e ndarjes, që e shtynim sa më shumë të ishte e mundur, bënim së bashku disa hapa në errësirën e rrugicës dhe ndalonim në krahët e njëri-tjetrit, Rashela më jepte të puthurën e parë të mbrëmjes, kur se unë e puthja gjatë, siç do të kisha dashur ta puthja në kinema. Gjithmonë largoheshim në heshtje, duke shtrënguar me afsh duart e njëri-tjetrit.

Kur bëhej gati të zhdukej në errësirën e rrugicës, e ndiqja pas dhe ia merrja duart në të miat.

-Të dua, Rashelë,-i thosha, duke ia shtrënguar më fort gishtat që ajo përpiqej t'i çlironte.

-Edhe unë të dua, Frenk,-më thoshte, pastaj tretej në errësirën e rrugicës dhe më humbiste nga sytë deri ditën tjetër.

Pasi prisja pak, tek mbaja vesh hapat e saj që largoheshin derisa nuk dëgjoheshin më, kthehesha me ngadalë drejt shtëpisë.

Kur gjendesha në dhomën time, shkoja te dritarja dhe rrija duke vështruar natën, krejt i tendosur, me shpresën se mos dëgjoja ndonjë fjalë prej saj. Dritarja ime shikonte nga rrugica prapa shtëpisë, dritat e rrugës hidhnin një ndriçim të dobët mbi çatitë, por unë nuk dalloja dot asgjë në rrugicën e errët. Pasi rrija edhe ndonjë orë tjetër në dritare, zhvishesha dhe shtrihesha. Shpesh më bëhej sikur dëgjoja zërin e saj në errësirën e natës, por pasi çohesha nga shtrati, mbaja vesh për një kohë të gjatë nga dritarja dhe kuptoja se isha gabuar.

Nga mesi i verës mora nga një teze pesë dollarë si dhuratë për ditëlindjen time. Sapo më ranë në dorë, fillova të bëja plane për t'i shpenzuar me Rashelën. Me ato para desha t'i bëja atë mbrëmje një surprizë dhe ta çoja në qytet me tramvaj. Në fillim do të shkonim në një restorant e pastaj në një kinema nga ato të mëdhatë. S'kishim qenë kurrë së bashku në qytet dhe kurrë s'kisha pasur në xhep më shumë se 50 centë njëherësh. Atë pasdite, pasi bëra shpërndarjen e gazetave, vrapova në shtëpi dhe fillova të mendoja përsëri për planet e mbrëmjes.

Pak para muzgut, zbrita në verandë për të pritur deri sa të vinte ora e takimit me Rashelën. U ula te shkallët e hyrjes dhe bile harrova fare t'i them nënës se kisha ndër mend të shkoja në qytet. Ajo kurrë s'më lejonte që të largohesha shumë nga shtëpia pa i thënë më parë se ku shkoja, me kë dhe kur do të kthehesha.

Rrija ulur atje te shkallët qysh prej një ore, kur motra ime e madhe u dha në derë dhe më thirri:

-Duam të të ngarkojmë me një detyrë, Frenk,-tha Nensi.-Nëna thotë që të vish në kuzhinë para se të dalësh. Mos ik pa e takuar.

-I thashë se do të shkoja menjëherë, por në fakt përpiqesha të përfytyroja habinë e Rashelës dhe gati për gjysmë ore e harrova fare ç'detyrë më priste në kuzhinë.

Kishte ardhur koha e takimit pranë zjarrfikësit, kur unë kërceva në këmbë dhe vrapova brenda për ta hequr qafe sa më parë ç'duhej të bëja.

Kur hyra në kuzhinë Nensi më dha një kuti të vogël të rrumbullaktë dhe më tha t'i spërkatja me pluhurin që kishte brenda mbeturinat e plehrave. Kisha dëgjuar nga nëna se na kishin dalë minjtë atje; kështu, me kutinë në dorë, vrapova prapa shtëpisë duke folur pa pushim. Pasi i spërkata plehrat me pluhur, hyra me nxitim në shtëpi, mora kepelen dhe zbrita në rrugë. Ia kisha në xhep motrës që më kishte vonuar në takim me Rashelën, pavarësisht se ishte e vërtetë se fajin e kisha vetë që u vonova. Por isha i sigurt se Rashela po më priste, megjithëse s'isha shumë me vonesë. Nuk më besohej se, sa të arrinte te zjarrfikësi, do të largohej menjëherë.

Nuk kisha bërë as dhjetë metra kur dëgjoj nënën që po më thërriste. Ndalova i pavendosur.

-Po shkoj në kinema,-i thashë.-Do të kthehem shpejt.

-Mirë, Frenk,-m'u përgjigj ajo.-Kisha frikë se mos deshe të shkosh në qytet a diku tjetër. Kthehu sa më shpejt të jetë e mundur.

Eca edhe disa hapa dhe pastaj ndalova. Isha frikë se, po t'i kisha thënë se desha të shkoja në qytet, do të më kishte shtrënguar që të rrija në shtëpi dhe s'dija ç'do të kisha bërë pastaj. Bëra një prapaktheu dhe pashë që ajo më vështronte me trupin drejt në krye të shkallëve.

-Nënë, po shkoj në qytet,-thashë sikur kërkoja falje.-Por do të kthehem shpejt.

Pa i dhënë mundësi që të më thërriste, u zhduka në rrugë duke kthyer qoshen dhe me vrap arrita te zjarrfikësi pranë rrugicës. Vetëm kur arrita atje ndalova pak duke marrë frymë me zor nga lodhja dhe emocionet.

Ishte atje duke më pritur pranë gardhit dhe tha se kishte mbërritur para një minute.

Kur u afruam te qoshja e farmacisë, nxorra paratë nga xhepi i vogël dhe ia tregova. Rashela u gëzua shumë më tepër nga ç'u gëzova unë kur i pashë. Pasi i kundrova për pak çaste, ndërsa vazhdoja t'i mbaja i kënaqur në pëllëmbën e dorës, ia tregova planet e mia për atë mbrëmje.

Dëgjuam tramvajin tek afrohej dhe mbërritëm te qoshja në kohën kur duhej të hipnim. Udhëtimi ishte shumë i shpejtë, megjithëse na u desh gjysmë ore të arrinim në qytet. Zbritëm pranë teatrove.

Kisha menduar që të shkonim më parë në një restorant të vogël dhe pastaj në kinema. Kaluam para një farmacie-bar, kur Rashela, më zuri prej krahu.

-Të lutem, Frenk,-m'u lut,-kam një etje të tmerrshme. A s'futemi në farmaci që të pi një gotë ujë?

-Në qoftë se kërkon të pish pikërisht tani, shkojmë,-i thashë,-po, a s'pret dot edhe një çikë?

Pak më tutje është një restorant dhe atje mund të pijmë një gotë ujë dhe ndërkohë presim që të na shërbejnë darkën. Po u vonuam shumë, nuk e shohim dot të tërë filmin.

-Më duket se s'pres dot, Frenk,-më tha duke më shtrënguar krahun.-Të lutem, të lutem, më jep një gotë ujë, shpejt!

Hymë në farmaci dhe qëndruam përballë distributorit të sodës. I kërkova shitësit një gotë ujë. Rashela priste pranë meje dhe më shtrëngonte krahun gjithnjë e më shumë.

Përballë nesh, e varur në mur, qëndronte një pasqyrë e madhe. Atje munda të dalloja reflektimin e figurave tona të plota, por ishte diçka nga imazhi ynë, sidomos nga ai i Rashelës, që s'e kisha vënë re kurrë më parë. Vërtet deri atëherë nuk ishim ndodhur përpara ndonjë pasqyre, por atje pashë diçka që më kishte shpëtuar një vit rresht. Bukuria e Rashelës u shpalos para meje ashtu si mund ta bënte vetëm një pasqyrë e madhe. Forma e faqeve dhe e buzëve ishte si gjithmonë e bukur dhe hijeshia harmonike e qafës dhe e krahëve ishte po ajo që kisha admiruar me qindra herë më parë: por tani për herë të parë në pasqyrë dallova një shkëlqim të ri, të panjohur, që nxirrte atje në pah bukurinë magjepsëse, unike të trupit të saj.

-Shpejt, Frenk!-bërtiti Rashela, duke u shtrënguar pas meje si e çmendur.-Pak ujë, të lutem!

Pa e vështruar e thirra përsëri shitësin sepse s'po i largoja dot sytë nga ajo bukuri e re që shihja në pasqyrë. Asnjë vajzë s'më kishte magjepsur kështu. Një kontrast i mistershëm dritë-hije kishte shpalosur para meje hijeshinë e vërtetë të Rashelës, duke ndriçuar brenda një minute, si rrezja e dritës në një dhomë të errët, atë shkëlqim joshës që më kishte fshehur gjatë gjithë kohës që njiheshim. Ishte e pabesueshme që një femër si Rashela kishte atë magjpsje të jashtëzakonshme, ndoshta unike. Koka më vinte vërdallë nga kjo ndjenjë që më kishte tunduar të gjithin.

Ajo vazhdonte të më shtrëngonte krahun, duke copëzuar fillin e mendimeve të mia siç copëzohet një pasqyrë. Shitësi e kishte mbushur gotën me ujë por s'arriti t'ia japë sepse ajo ia rrëmbeu nga duart. Ai u habit, po ashtu edhe unë. Rashela s'ishte sjellë kurrë kështu, çdo veprim i saj gjithmonë kishte qenë korrekt.

Gotën e mbante si të donte ta thërrmonte ndërsa ujin e kapërdiu me një gllënkë të vetme, pastaj, duke shtrënguar fytin me njërën dorë, ia zgjati gotën shitësit duke thërritur se donte përsëri ujë. S'ia kishte dhënë akoma gotën e dytë, ndërsa ajo thërriste gjithmonë e më fort. Njerëzit që kalonin para portës ndalonin dhe hynin brenda për të parë se ç'po ndodhte. Të tjerët që ndodheshin në dyqan u afruan drejt nesh dhe vështronin Rashelën.

-Ç'ka ndodhur, Rashelë?-e pyeta dhe ia kapa duart duke i dhënë një të shkundur.-Ç'ke, Rashelë?

Ktheu kokën dhe më vështroi. Kishte sy të zgurdulluar dhe buzë të buhavitura e të nxirra. Kishte një pamje të tmerrshme në fytyrë

Shitësi i farmacisë nxitoi drejt nesh dhe, pasi vështroi Rashelën, u drejtua me nxitim në pjesën e pasme të dyqanit. Ajo u përplas te banaku i mermertë, ndërsa unë e kapa dhe e mbajta që të mos binte në tokë.

Shitësi vrapoi drejt nesh me një gotë plot me një lëng si qumësht dhe ia afroi buzët, duke u përpjekur t'ia kalonte në fyt.

-Kam frikë se është tepër vonë,-tha ai,-Po ta dinim dhjetë minuta më parë, ndoshta mund ta kishim shpëtuar.

-Tepër vonë?-e pyeta.-Po ç'ka?

-Eshtë helmuar. Besoj se bëhet fjalë për helm për minj. Një mundësi është kjo, por mund të jetë edhe ndonjë gjë tjetër.

Akoma s'e besoja dot atë që më thoshin, dhe as që bindesha dot për vërtetësinë e asaj që shihja.

Rashela nuk reagoi ndaj kundërhelmit; ftohej e qetë në krahët e mi, ndërsa shpërfytyrohej dhe nxihej gjithnjë e më shumë në fytyrë.

-Shpejt, këtu!-më bërtit shitësi, duke më shkundur.

Së bashku e ngritëm dhe e çuam në pjesën e pasme të dyqanit. Shitësi e kishte bërë gati sondën gastrike dhe po i vendoste një tub në gojë. Tamam në kohën kur po shtypte pompën, erdhi një mjek dhe i bëri një vizitë të shpejtë Rashelës. Një minutë më vonë drejtoi trupin dhe na tërhoqi veçan mua dhe shitësin.

-Tani është tepër vonë,-tha ai.-Mund ta kishim shpëtuar gjysmë orë më parë, por tani zemra dhe frymëmarrja kanë pushur. Duhet të ketë kapërdirë një kuti të tërë me helm, helm për minj, besoj. Ia ka helmuar zemrën dhe gjakun.

Shitësi vendosi përsëri tubin dhe përsëri filloi ta shtypte pompën. Mjeku qëndroi në këmbë pranë nesh gjatë gjithë kohës, duke na dhënë udhëzime, por duke tundur kokën. I derdhëm në fyt stimulues dhe po përpiqeshim që ta sillnim në vete duke i bërë frymëmarrje artificiale. Ndërsa pranë nesh mjeku foli:

-Jo, jo. Nuk ia vlen. Tashti mori fund, nuk shërohet. Në trup ka aq helm sa për të helmuar dhjetë burra.

Pas pak arriti ambulanca dhe e mori. Unë nuk e mora vesh se ku e çonin dhe as që guxova të pyesja. Rrija ulur në dhomën e vogël me stola të zinj, mbuluar me shishe me etiketa të bardha, dhe shihja ngultas shitësin i cili ishte përpjekur ta shpëtonte. Kur më në fund u ngrita, farmacia ishte boshatisur, ndodhej vetëm një shitës që më vështronte indiferent. Jashtë në rrugë-asnjeri, përveç disa shoferëve që nuk e kishin mendjen tek unë.

I hutuar ecja nëpër rrugët e boshatisura dhe i afrohesha shtëpisë. Rruga ishte e vetmuar, lotët më mbytën dhe nuk shihja nga shkoja. Nuk shihja dritat dhe hijet e rrugëve, por me një qartësi të dhimbshme dalloja si në një pasqyrë shumë të madhe imazhin e Rashelës e cila përkulej mbi mbeturinat e plehrave, ndërsa flaka e bukurisë së saj më digjte kokën dhe shpirtin.

Përktheu: Pranvera Xhelo